ΟΜΙΛΙΕΣ
Προσφωνήσεις
Από την αρχή θέλω να τονίσω ότι οι γνώσεις μου γύρω από την Εκκλησιαστική Εκπαίδευση είναι ανύπαρκτες και μόνο η σχέση μου με τη ΡΕΣ και η 38-χρονη υπηρεσία μου στην Ανώτατη Εκπαίδευση με νομιμοποιούν να εκφράσω κάποιες σκέψεις..
Στόχος: Τα εκκλησιαστικά σχολεία να καταστούν «σχολεία αριστείας». Με τον τρόπο αυτό θα τονωθεί το κύρος τους και μαζί η ορθοδοξία θα αποκτήσει δεξαμενή ταλέντου εμποτισμένου με αξίες, αξίες που μπορούν να βοηθήσουν το δοκιμαζόμενο άνθρωπο.
Η σημερινή κατάσταση: Αν κρίνω από το Λύκειο της ΡΕΣ, δραματική. Νέοι χωρίς ανησυχίες και βούληση για μάθηση, αλλά και συμπεριφορές ασύμβατες με τον προορισμό και την παράδοση του σχολείου. Το σχολείο μαζί με το οικοτροφείο δίνουν την εικόνα Πρυτανείου, ακόμη και τα σύμβολα, γνωρίζοντας ή μη, ευτελίζονται…
Γιατί; Ζούμε σε μια κοινωνία που βρίσκεται σε παρακμή, οι προσδοκίες για επαγγελματική αποκατάσταση ανύπαρκτες, η ελκυστικότητα των σχολείων περιορισμένη και το ενδιαφέρον από τους υπευθύνους τροφοδότησής τους με λαμπρούς νέους (-ες) σχεδόν δεν έχει εκφραστεί.
Η εκπαίδευση: πρέπει να έχει στόχο να κάνει τους νέους ανθρώπους να αγαπήσουν τη γνώση, να μάθουν να μελετούν, να μην φοβούνται να θέτουν ερωτήματα και να συζητούν, να απομνημονεύουν ό, τι θεωρούν σημαντικό, να εκτιμούν τις εκφράσεις τέχνης, να σέβονται τους δασκάλους, να είναι υπερήφανοι για την καταγωγή τους και να θεωρούν τη δουλειά σαν την πιο μεγάλη προσευχή.
Το σχολείο, ως φορέας της εκπαίδευσης, δεν πρέπει να περιορίζεται στο να εξοπλίζει απλώς το παιδί με εργαλεία αποτελεσματικής δράσης, αλλά να το ενισχύει με δεξιότητες και συνήθειες διαρκούς σταδιακού πειραματισμού. Σε κάθε τομέα της σκέψης και της πράξης, οσοδήποτε ταπεινής και αν είναι, πρέπει να μαθαίνει στους νέους ανθρώπους πώς να σχεδιάζουν και να εκτελούν το επόμενο βήμα.
Στην εκπαίδευση αναδεικνύεται ο ρόλος του δασκάλου. Ο πραγματικός δάσκαλος παίρνει στα χέρια του ό, τι πιο ενδόμυχο έχουν οι μαθητές του: το εύθραυστο και εμπρηστικό υλικό των δυνατοτήτων τους. Να διδάσκεις χωρίς επίγνωση των κινδύνων, είναι επιπολαιότητα. Να διδάσκεις τα σπουδαία σημαίνει να αφυπνίζεις στο μαθητή την αμφιβολία και να τον προγυμνάζεις για τη διαφωνία.
Το σχολείο είναι ο χώρος που πρέπει να δημιουργείται περιβάλλον επικοινωνίας και αγάπης χωρίς αντάλλαγμα. Η θέαση της ομορφιάς είναι ένα παράδειγμα.
Η αγάπη είναι το κατεξοχήν συναίσθημα που μας εξανθρωπίζει, που μας κάνει ανθρώπινα όντα. Έτσι στη ζωή μας η αγάπη είναι το πρόβλημα και συγχρόνως η λύση. Η παρουσία της συνδέεται με την αύξηση της ζωικής μας ενέργειας.
Το σχολείο πρέπει να καταστεί η φωνή του μέλλοντος…
Ο ρόλος του Λυκείου: Το Λύκειο είναι βασική εκπαιδευτική μονάδα, εκεί οι νέοι θα έρθουν σε επαφή με τις φυσικές και ανθρωπιστικές επιστήμες, καθώς και τις εκφράσεις τέχνης και θα διαμορφώσουν το υπόβαθρο πάνω στο οποίο θα οικοδομήσουν τη μελλοντική τους προσωπικότητα. Εκεί θα συνειδητοποιήσουν την ελληνικότητά τους που τη συγκροτούν: η γλώσσα, η παράδοση και ο συγκεκριμένος τόπος, όπου αυτά αναπτύσσονται. Δηλαδή, όλα εκείνα τα μηνύματα που μας έρχονται από το παρελθόν και συγκροτούν τις βιωματικές μας σχέσεις, συνήθειες, ήθη, θρησκεία, έθιμα, ιστορία με θριάμβους, καταστροφές, χάσματα, που όλα μαζί καταλήγουν, μέσα από κοινές αισθήσεις, σε κοινές συγκινήσεις.
Εκεί θα εμποτιστούν με τις αρχές: α) να απαντούν πάντα στο μίσος με αγάπη και β) να δίνουν ρόλο στην αλήθεια.
Για την οικοδόμηση του νέου εκκλησιαστικού λυκείου απαιτείται η γνώση της αναγκαιότητας, είτε αυτή είναι εσωτερική-επιθυμία για αριστεία-είτε είναι εξωτερική-οι περιορισμοί του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος ( συμβατότητα με τη δημόσια εκπαίδευση, διαμόρφωση χριστιανικού ήθους και σημασία στις δεξιότητες).
Η Ευθύνη μας και οι προσδοκίες. Σε ένα εκκλησιαστικό λύκειο η εκπαίδευση δεν πρέπει να υπολείπεται της εκπαίδευσης των άλλων δημοσίων λυκείων. Οι λόγοι είναι προφανείς:
α) η ορθοδοξία έχει ανάγκη από καλά εκπαιδευμένη νέα γενιά με γενική παιδεία, που να γνωρίζει το σύγχρονό της άνθρωπο, και να διακονεί με πειστικότητα και επάρκεια
και
β)το σχολείο να εξοπλίζει το μαθητή (-τρια) με δυνατότητες και για άλλο επαγγελματικό δρόμο, εκτός εκείνου της απασχόλησης σε δραστηριότητες της εκκλησίας. Άλλωστε, οι δυνατότητες της εκκλησίας για απασχόληση είναι λίαν περιορισμένες και η ευθύνη μας απέναντι στους νέους τεράστιες.
Πρέπει να γνωρίζουμε ότι, στο σύγχρονο κόσμο την προτεραιότητα έχει η μάθηση που αποβλέπει στο μέλλον, η προετοιμασία για την ενήλικη ζωή. Το χαρακτηριστικό του πνεύματος της εποχής μας είναι η ανησυχία για ένα μέλλον που πλήττεται από αβεβαιότητες και κινδύνους.
Η κατάσταση αυτή ωθεί τη νέα γενιά να εμπλακεί σ’ έναν αγώνα δρόμου απόκτησης πτυχίων και δεξιοτήτων που θεωρούνται εξασφάλιση για το μέλλον της.
Κατά συνέπεια, η εικόνα του διαμορφούμενου κόσμου πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη στο σχεδιασμό των εκκλησιαστικών σχολείων…
Από τα παραπάνω γίνεται μάλλον σαφές ότι πρέπει να επικεντρωθεί η προσπάθεια για την οικοδόμηση ελκυστικών εκκλησιαστικών σχολείων που θα παρέχουν χριστιανική παιδεία, αλλά να μην υπολείπονται σε ελκυστικότητα, μαθησιακές γνώσεις και δεξιότητες των αντίστοιχων δημόσιων σχολείων. Η αριστεία και ο ευρύς ορίζοντας πρέπει να είναι ο στόχος.
Πρόταση
Τα εκκλησιαστικά λύκεια να λειτουργούν με τη σημερινή τους δομή, δηλαδή με τρείς κατευθύνσεις (θεωρητική, τεχνολογική, θετική), με αυστηρά επιλεγμένο μαθητικό δυναμικό και με στόχο την άρτια εκπαίδευση που παρέχει (που πρέπει να παρέχει) ένα γενικό λύκειο χωρίς την ανάγκη του φροντιστηρίου.
Με μια τέτοια δομή θα εξαλειφθεί η περιρρέουσα προκατάληψη μαθητών και γονέων για την εκκλησιαστική εκπαίδευση, θα τονωθεί το κύρος της εκκλησιαστικής εκπαίδευσης, θα ενισχυθεί η ευγενής άμιλλα μεταξύ των εκπαιδευομένων και θα δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να κάνουν ελεύθερα τις επιλογές τους για τις μετέπειτα σπουδές τους.
Οι απόφοιτοι του λυκείου πρέπει να αποκτήσουν ένα ευρύ φάσμα στέρεων γνώσεων και δεξιοτήτων και μαζί να εμβαπτιστούν σε ένα αξιακό σύστημα που να είναι συμβατό με το χαρακτήρα του εκκλησιαστικού λυκείου.
Στο πρόσφατο και απώτερο παρελθόν υπήρξαν παθογένειες. Το παρελθόν δεν μπορούμε να το αλλάξουμε, μπορούμε όμως να διδαχτούμε απ’ αυτό και να δρομολογήσουμε ένα ελπιδοφόρο μέλλον. Το μέλλον της αριστείας…
Ο.Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς-π. Πρύτανης
Πρόεδρος του Ριζαρείου Ιδρύματος
E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.